Overgewicht: een goede behandeling begint bij de juiste diagnose

Dat geldt zeker voor de behandeling van overgewicht. U zou heel raar staan te kijken als u bij uw huisarts binnen kwam en uw arts zei: “U krijgt van mij een ontstekingsremmer”, zonder eerst te onderzoeken wat er met u aan de hand is. Toch is dat hetgeen er al tientallen jaren gebeurt bij de behandeling van overgewicht. Er wordt dieet- en beweegadvies gegeven zonder rekening te houden met andere mogelijke oorzaken van uw gewichtstoename. Misschien werd u ook bij uw eerste bezoek aan de huisarts onder het mom van “ieder pondje gaat door het mondje” doorgestuurd naar een diëtiste. Natuurlijk is voeding en lichaamsbeweging belangrijk bij de behandeling van overgewicht, maar ze zijn echter niet voor alle mensen met overgewicht de optimale oplossing. In dit artikel leest u waarom dat zo is.

Oorzaken van overgewicht

Veel mensen vallen ondanks een gezonde voeding en veel lichaambeweging geen gram meer af. Er is dan iets aan de hand. De klassieke oplossing minder en gezonder eten en meer bewegen werkt gewoon niet, omdat allerlei lichamelijke oorzaken succesvol afvallen in de weg staan. Uit wetenschappelijke literatuur blijkt dat bij meer dan de helft van de mensen waarbij het gewicht is toegenomen, hiervoor een lichamelijke oorzaak verantwoordelijk is. Bij deze mensen was een verkeerde voeding of te weinig beweging dus niet de énige oorzaak van hun gewichtstoename.

Honger en verzadiging

Lichamelijke oorzaken kunnen ook bij u succesvol afvallen in de weg staan. Heeft u er bijvoorbeeld wel eens bij stil gestaan dat uw hongergevoelens een lichamelijke oorzaak zouden kunnen hebben? Het kan namelijk zo zijn dat uw verzadigingssysteem niet goed werkt en dat u daardoor honger blijft houden. Deze stoornis komt bij ongeveer 10% van alle mensen met overgewicht voor. Misschien worden de verzadigingssignalen die uw lichaam afgeeft, te laat of niet goed opgemerkt. Hierdoor eet u regelmatig te veel en vormt voeding de hele dag door een grote verleiding voor u. Dat is heel vervelend als u een dieet volgt waarmee u gewicht wilt verliezen.

Koolhydraatverslaving

Het zal u misschien verbazen, maar ook het eten van verkeerde en ongezonde voeding kan een lichamelijke oorzaak hebben. Van alle mensen met overgewicht heeft 5-10% een koolhydraatverslaving. Deze aandoening wordt veroorzaakt door een afwijking in het serotonineniveau (serotonine=“gelukshormoon”). Hierdoor zijn ze sneller geïrriteerd, somber en minder goed tegen stress bestand dan mensen met een normaal serotonineniveau. Door het eten van koolhydraatrijke voeding vullen zij hun serotoninetekort aan waardoor zij op het emotionele vlak beter kunnen functioneren. Koolhydraten werken voor hen als een soort “medicijn”. Misschien heeft u zelf ook opgemerkt dat u meer koolhydraatrijke voeding eet als u verdrietig, somber of gespannen bent. Daardoor bent u letterlijk verslaafd aan koolhydraten. Wanneer u aan koolhydraten verslaafd bent is een koolhydraatarm dieet voor u bijna een onmogelijke opgave.

Zuinige verbranding

Veel mensen met overgewicht blijken helemaal niet te veel te eten. Zij eten soms minder dan 1500 Kcal per dag en komen toch aan. Het lichaam gaat dan kennelijk heel zuinig om met energie. Het heeft maar weinig calorieën nodig waardoor u zelfs van heel weinig eten nog aankomt. Deze efficiënte verbranding kan “in uw genen zitten”, maar kan ook zijn veroorzaakt doordat u vaak een dieet heeft gevolgd waarbij uw voeding maar weinig calorieën mocht bevatten. Een goede reden geen crashdieet meer te volgen, want dan wordt de verbranding alleen maar verder verlaagd. Deze stoornis komt waarschijnlijk bij meer dan helft van alle mensen met overgewicht voor, met name bij mensen die al jaren hebben geprobeerd door weinig te eten af te vallen.

Hyperinsulinemie

Een groot aantal lichamelijke oorzaken van gewichtstoename wordt in de gezondheidszorg nog niet herkend. Een voorbeeld is de hormonale stoornis hyperinsulinemie. Deze stoornis wordt veroorzaakt doordat het lichaam ongevoelig is geworden voor insuline, een stof die opname van glucose in de cellen mogelijk maakt. Hierdoor ontstaat een chronisch verhoogde insulinespiegel, terwijl de suikerspiegel nog binnen de referentiewaarde kan liggen. Door deze hoge insulinespiegel worden koolhydraten niet verbrand, maar als vet opgeslagen. Simpel calorieën verbranden in de sportschool heeft dan geen enkele zin. Uw insulinespiegel is tijdens de training veel te hoog waardoor u geen vet verbrandt. Hyperinsulinemie, een onderdeel van het metabole syndroom, komt bij één miljoen Nederlanders jonger dan 60 jaar voor. Bij mensen met hyperinsulinemie zit het gewicht voornamelijk rond het middel. Bovendien hebben zij vaak honger, vooral kort na een koolhydraatrijke maaltijd.

Traag werkende schildklier

Een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) kan uw gewicht ook langzaam laten toenemen. Mensen met hypothyreoïdie hebben het vaak koud, last van gewichtstoename, obstipatie en zijn vaak moe. Het heeft weinig zin om iemand die door hypothyreoïdie overgewicht heeft ontwikkeld een dieet te adviseren. Voor een goede diagnose van hypothyreoïdie is het noodzakelijk dat naast een TSH bepaling ook de andere schildklierhormonen gecontroleerd worden. Hypothyreoïdie komt vaker voor bij vrouwen (4–10%) dan bij mannen. Ouderen hebben een hogere kans op hypothyreoïdie (vrouwen: 5–20%, mannen: 3–8%). Zwangere vrouwen hebben ook een verhoogd risico (5-9%) op hypothyreoïdie, waardoor het voor hen moeilijk is om na de zwangerschap weer op hun ”oude” gewicht terug te komen.

Een goede behandeling begint bij de juiste diagnose

Een goede behandeling van overgewicht begint bij een gedegen onderzoek naar mogelijke lichamelijke oorzaken die succesvol afvallen in de weg kunnen staan. Het introduceren van een gedegen diagnosefase verschilt van alle tot nu toe bekende afslankprogramma’s. Er wordt niet direct gegrepen naar een dieet en beweging, maar er wordt eerst onderzocht wat voor u de beste oplossing is. Daarom duurt het in het algemeen wat langer voordat u de eerste resultaten door de weegschaal of het meetlint bevestigd ziet. Herkent u zich in een van de bovenstaande omschrijvingen, ga in actie en neem contact met mij op voor een afspraak. Samen komen we verder!